Emir Şekercioğlu

Black metalin şeytani yanını bir kenara koyduğumuzda, zihnimizde canlandırdığı ilk çağrışımların; ortaya çıktığı coğrafyanın iklimiyle doğrudan bağlantılı olması bana kalırsa bir müzik için olabilecek en karakteristik noktalardan birisi. Öyle ki, tam anlamıyla o iklimde yaşamıyor olsanız dahi, emarelerinin görüldüğü bir yerde bulunmanız yetiyor ve dinlediğiniz parçanın/albümün sizlere aşılamak istediği depresif havayı, karanlığı ve soğuğu siz de başka bir yerde yaşayıp empati kurabiliyorsunız. Bununla birlikte, tam tersi bir iklimin bünyesinde yaşıyor olsanız da bu sefer dinlediklerinizin etkisiyle zihninizde, iç dünyanızda hayli serin rüzgarlar esmeye başlayabiliyor.

İki durumda da, ya gerçekte ya da kurguda o diyarın vizyonlarıyla çevrelenmiş hâlde buluyorsunuz kendinizi. İkinci dalga black metalinin bayraktarlığını yapan Norveçli grupların, pagan kültürleriyle hemen hemen paralel bir düzeyde anmış oldukları bu tabiat faktörü, kimi gruplarda yapılan bir albümün doğrudan karakterini de belirleyebiliyor. Hatta öylesine dominant olabiliyor ki, anlatılagelen her şey bu soğuk, kederli, kasvetli ve buram buram atalara özlemle dolu iklimin çizmiş olduğu ambiyansın gerisinde kalıyor. Bu incelemede ele aldığım Enslaved’in ikinci stüdyo albümü “Frost”, tam da böyle bir albüm.

1994 senesinin Norveç black metali için en önemli yıl olduğunu düşünüyorum. Bu yılda gerek çıkan black metal albüm sayısı, gerekse bu albümlerin mevcut türün muhtevası için barındırdığı önem şüphesiz bunda rol oynuyor. Sadece Enslaved ve Satyricon’un toplamda dört albüm çıkarmış olduğu bu senede (“Frost” da bunlardan biri) Mayhem çoktan bir tarihe dönüşmüş kimliğini debut albümüyle taçlandırırken Emperor tarih sahnesine gerçek anlamda çıkıyor, Gorgoroth emekleme dönemlerinin tadını çıkarırken Darkthrone; tamamlamış olduğu triolojisinin gururuyla onun başını okşuyor, Burzum ise; Darkthrone hariç neredeyse tüm bu gruplar için ayrı ayrı çaktığı kazıklardan göğe doğru bir merdiven inşa ederek black metaldeki astral yolculuğuna çıkıp yalnızlığını git gide arttırıyordu.

Mevzubahis tüm grupların bu senede çıkarmış oldukları albümlerde en az şeytanın çığlıkları kadar duyduk soğuk diyarların acımasızlığını ve kimliklerinden zorla döndürülmüş ataların, torunlarının ağzından yayılan öfkesini. İşin bu kısmında Enslaved’in katkısı ise, bu müziği bir grup olarak yalnızca kendine özgün bir karakterle işleme konusunda kararlı olduğunu gösteren ve ilk çalışmalarına nazaran çok daha olgunlaşmış bir yapıya sahip olan “Frost” oldu.

Ortaya koyduğu müziğin kimliği itibarıyla “progresif viking/black metal” diyebileceğim bu yapı, o sene içerisinde çıkmış diğer black metal albümlerine baktığımda esasen müziğinde en kompleks yapıyı barındıran birkaç albümden biriydi. Progresif bir yapı kendini hem bestecilikte hem de kullanılan enstrümantasyonda sadelikten itinayla uzaklaştırıyor, içerisine aslında kayda değer ölçüde tekniği de yedirmiş olan parçalara eklediği farklı tarzlarda vokallerle albümün doluluktan taşmasını sağlıyordu. Üstüne üstlük, şahsi fikrime göre böylesi dinamik ve kompleks yapılar üstüne kurulu bir albümde, girişte bahsettiğim üzere bir “soğuk diyar” imgesini albüm genelinde taviz vermeden koruyabildiği için de burada grubun son derece yetenek gerektiren bir denge ayarladığını düşünüyorum. Çünkü bu denge albümün, hem naif özellikleri olan hem de temelde de epey saldırgan bir hâl almasını sağlıyor.

Bir albümde açılış ve kapanış parçaları, bütünlüğü sağlamak adına temel bir işlev görüyorsa çoğu durumda o albüm; iki nokta arasında gerçekleşen bir yolculuğa/öyküye benziyor. Benzer bir durum “Frost”da da söz konusu. Şöyle ki, son derece ambiyansa dayalı, mistik ve epey hüzünlü diyebileceğimiz bir açılış enstrümantali olan “Frost” parçasını ve kapanışı yaparken bir buz kraliçesinin hüzünlü tasvirlerine yer veren “Isøders Dronning”i çıkardığınızda, albüm esasen yırtıcı yanı çok ağır basan bir işe dönüşüyor ve bahsettiğim o naifliği tamamen kaybediyor.

Özellikle “Svarte Vidder” parçasından başlayıp “Wotan”da biten şarkı serisi Enslaved’in albümde sergilediği agresiflik düzeyi için oldukça tatmin edici bölümler sunuyor. Ancak ilk ve son şarkıyı yerlerine yerleştirdiğinizde Enslaved sizde sanki, bütün hüznünün ve öfkesinin dayandığı bir ana sebebi açıklıyormuşcasına hissel kırıntılar bırakıyor. Üstelik, “Isøders Dronning” şarkısının sözlerinde de bir iki kez geçen “frost” kelimesi, albümün girişini hatırlatırcasına “Başa dönüyoruz.” diyor ve bu iki besteyi, diğer bütün şarkıları boydan boya saran iki kola dönüştürüyor.

Çalışmadaki progresif yapının keskinliğini vurgulayan “Fenris” ve “Svarte Vidder” gibi şarkılar, kendi hâllerinde zaten çok iyi besteler olmakla birlikte, melankolik başlayan albümün birden canlanmasını sağlıyor ve yaratıcılık kokan partisyonlara yer veriyorlar. Öte yandan, black metal sertliğinin çok daha öne çıktığı ve progresif özelliklerin biraz daha geriye atıldığı “Jotunblod” ve “Wotan” gibi parçalar da kendine yer bulup çalışmadaki çeşitliliği arttırıyor. Enslaved’in kemik ikilisi Grutle Kjellson ve Ivar Bjørnson’un “Frost” boyunca ortaya koydukları tüm bu işlere ek olarak, Trym Torson’a da değinmenin gerekli olduğunu düşünüyorum. Albümün sonrasında Emperor’a giderek black metalde kendi özgünlüğüyle büyük işler başarmış bir başka grubun müziğine katkı yapacak olan Trym’in, kariyerinin erken dönemlerinde dahi ne kadar iyi bir davulcu olduğunun izleri bu albümde net bir şekilde görülüyor.

Havasını, ona tam oturan bir albüm kapağıyla yansıtmayı da ihmâl etmeyen “Frost” kendisine ayrılan dakikaları en güzel ödüllendiren albümlerden biri şüphesiz.