Oğuz Sel

Edgar Allen Poe’nun, okuyucularını dehşete düşürecek derecede güçlü öyküler kaleme alma konusunda iştahını kabartacak bir zaman dilimindeyiz. Kolera salgınlarının birbirini kovaladığı 1800’lü yıllarda, “Kızıl Ölüm’ün Maskesi” gibi anıt bir eseri çıkaran -ki daha nice anıt eserleri var- Poe’nun, bugünleri görseydi ne gibi şaheserler yaratacağını gerçekten çok merak ediyorum. Yaşadığı dönemin gerçekleri, acıları, korkuları ve saymakla bitiremeyeceğim olgularından gözlerini kaçırmayan Poe gibi sanat üretiminde günceli yakalayan başkaları da var elbette; Polonyalı dostlarımız Zmarłym gibi.

Polonya black metaline övgüler sıralamaya gerçekten üşeniyorum ama birkaç kelam etmeden geçmeyeyim. Son yıllarda ülke insanının, black metali nerelere ulaştırdığını ve bu müziği hâlâ eller üstünde taşıdığını hepimiz görüyoruz, duyuyoruz. Ortaya çıkan grupların çeşitliliği, müzikal yaklaşımların farklılığı, black metalin seyrini önemli ölçüde değiştiriyor. Ne zaman kurulduğuna dair bilgi bulamadığım Zmarłym de keskin black metal rifleriyle, ölümcül müziklere imza attığı 2020 çıkışlı “Ziemie jałowe” EP’si ile müzik dünyasına adım atmıştı. Dinleyicilerin kafalarına devasa çekiçlerle inşaat çivisi çakma girişiminin müzikal tezahürü olarak değerlendirdiğim EP’nin sonrasında gelen uzunçalar “Druga Fala” kendine biraz daha farklı bir rota çiziyor.

Tam bir hafta önce yayımlanan ve dinleyicilerden büyük ilgi gören “Druga Fala”, Polonyalı trio’nun bu defa yaşadığımız dönemin pandemisini konu edindiği bir eser olma özelliği taşıyor; hatta albüm Türkçede “İkinci Dalga” manasına geliyor. Her ne kadar Covid-19 salgını, iterasyona bağlasa da, dünya olarak dördüncü dalgayı idrak etsek de, yepyeni virüs varyantlarını selamlasak da ve memleketçe bu olan biten dıngılımızda olmasa da bahse konu “İkinci Dalga”nın yarattığı korku ve endişe, anımsarsanız bambaşkaydı.

Zmarłym de işte bu korku ve endişenin yanında, bazıları için kaçınılmaz son olan ölümün, black metal yorumunu; kimi zaman alışılageldik sertlikte ve hırpanilikte riflerle kimi zamansa elektronik altyapıların ve synth’lerin cirit attığı, döngü hâlindeki ürkütücü seslerin zihnimizi allak bullak edeceği biçimde yapıyor.

Bir yıl önce yayımladıkları EP’den farklı olarak progresif ve deneysel sularda yüzmekten çekinmeyen “Druga Fala” bazı noktalarda o kadar ileri gidiyor ki “synth” sirenlerle başlayıp “I Like to Move It” esintileri taşıdığını hissettiğim “Czy to już…” gibi albümün geneliyle taban tabana zıt bir eser bile yaratıp karşımıza çıkarabiliyor. Yapımın geneline yayılan kaotik ve iç bunaltan havanın yer yer yoğunluğunu kaybetmesi de böylesi elektronik ve bence kötü seçilmiş synth tonları + ritimleriyle oluyor.

Etli sound’u ve scream’den ziyade haykırmayla harsh vokal arasında gidip gelen, hatta yer yer koral temiz vokallerle şekillendirilen parçalar, türün takipçisi olmayanlar için de black metal açılan bir kapıya dönüşüyor. Albümün genelinin rahat dinlenebilecek formda tasarlanması, albümün de grubun da popülerliğini artırabilir diye düşünüyorum. Fakat bana kalırsa “Druga Fala” elektronik taraflarından azade bir “Polonya black metali” albümü gibi çıkabilseydi, bundan çok daha kudretli bir albüm olarak anılabilirdi.

Kapağına vurulup dinlemeye başladığım ve genel itibarıyla memnun kaldığım “Druga Fala”, Zmarłym’in müzikal rotasının ne yöne doğru kayabileceğini gösterse de benim aklım ve gönlüm, EP’de kaldı. Eğer grup, “Druga Fala” havasını taşıyan ama EP’deki gibi ölümcül rifleri ve kompozisyonları içeren bir albüm yayımlayabilirse, Polonyalı dev black metal grupları arasına adını yazdırmaya başlayabilir diye düşünüyorum.