ENSLAVED’in hikâyesini dikkatli okumak gerekiyor. Sadece satır satır okumaktan bahsetmiyorum. Grubun kuruluşundan bu yana yaptıklarını iyi tahlil etmek, kariyerleri boyunca verdikleri kararlardan dersler çıkarmak, amaçladıkları şeyleri iyi anlamak gerekiyor. ENSLAVED’inki öyle herhangi bir hikâye değil. İçinde mutlak bir gelişim ve ilerleme amacı olan ve bunu metal dünyasında ender görülen bir ustalıkla gerçekleştiren bir grup ENSLAVED. Başladıkları yer ile şu an oldukları yer arasında sayısız farklılık olsa da ilk günlerinde sahip oldukları pek çok şeyle organik bağlarını koruyup bir yandan da bambaşka denizlere yelken açmayı başarmış bir gruptan söz ediyoruz. Kültürlerindeki, geçmişlerindeki, mitolojilerindeki referanslarla bezedikleri temaları sadece tarih dersi işlemek ya da masal anlatmak için değil, çok daha evrensel bağlamlarla bezeyerek, sürekli bir devinim ve evrim içerisindeki müziklerini yükselttikçe yükseltmeye ve kimselere benzemeyen kimliklerini her daim güçlendirmeye çalışıyorlar.

Metal dünyası başladıkları zaman ile yıllar sonrası arasında tamamen alakasız müzik yapan sayısız grupla dolu. ENSLAVED günümüze gelene kadar katettiği yolda “Vikingligr veldi”den de “Frost”tan da çok uzaklaştığı pek çok şey yaptı. Günümüzün ENSLAVED’ine baktığımızda 30 yıl önceki hâllerinden çok ama çok farklı bir grup görüyoruz. Ancak bu müzikal farklılıklar, tıpkı geçmişinden vazgeçmeyen ve ne olursa olsun özünü yitirmeyen bir insan bilinci gibi ENSLAVED’in de tüm kariyerini şekillendiriyor ve ne yaparlarsa yapsınlar daima ENSLAVED olarak kalmalarını sağlıyor. Başka sayısız grup için “artık böyle müzik yapacaksanız adınızı değiştirin, ışıltılı geçmişinize leke sürmeyin” gibi düşünceler peydahlanırken, ENSLAVED hiçbir albümünde böylesi eleştirilere konu olmadı. Bunun sebebi, bu tarz sıkıntıların yaşandığı neredeyse tüm grupların aksine, ENSLAVED’in “kendisinden sıkılmamasıydı”. Bu nedenle de ENSLAVED müzikal yolculuğu boyunca hiçbir zaman kendine dair bir şeyleri “değiştirmek” istediği izlenimi vermedi. Ne yaparlarsa yapsınlar hepsinin amacının gelişmek, genişlemek ve evrilmek olduğu, Nordik güneş tanrıçası Sól’un sapsarı saçları gibi apaçık ortadaydı.

İskandinav mitolojisinde “dışta kalan dünya” gibi bir anlamı olan Utgard, Utgardr veya Útgarðar, bazı kaynaklarda Yggdrasil’e bağlı üç dünyanın sonuncusu ve haricî kozmik güçlerin yurdu olarak nitelendiriliyor. Lakin yukarıda da dediğim gibi ENSLAVED her ne kadar albümlerini İskandinav mitolojisi üzerine kursa da bunu kelime anlamıyla mitoloji anlatmak için yapmıyor. Beslendiği engin kaynakları insan psikolojisi veya birtakım düşünsel temaları dillendirmek için referans ve metafor olarak kullanıyor ve bu sayede çok daha zamansız ve soyut bir şekle bürünüyor. ENSLAVED “Utgard”da, tanrıların kontrolü dışına çıkmış korkutucu, kaotik bir ortam tasviri yapıyor. Bu metafor üzerinden yola çıkan grup kendi bilincimiz içinde bir yolculuğa çıktığımızı ve yeniden doğmak amacıyla karanlıkla yüzleşmemizi anlatıyor. Burada jötunn olarak bildiğimiz devler kol geziyor, Asgard tanrıları buraya herhangi bir müdahalede bulunamıyor ve grubun ifadesiyle bu uzak ve sapa topraklarda “delilik, yaratıcılık, mizah ve kaos hüküm sürüyor”. Grup “Utgard”ı karanlık korkusundan kaçınmak olarak değil, doğrudan karanlığın içine gitmek olarak tanımlıyor ve son tahlilde burayı bireyin yeniden doğuşu olarak tanımlıyor.

“Açgözlülük, kıskançlık ve egotizmin sahte ışıklarına bağımlı hâle gelen bir dünyada, bu yolculuğa çıkmak zorundayız.”

Albümün tematik tarafını toparladıktan sonra müzikal kısma geçebiliriz. “Below the Lights” ile “Isa” arasında bir noktada tanıştığım ENSLAVED’in hayatımdaki yerini düşündüğümde gruba olan saygım ve sevgim bir anda ortaya çıkıyor. Bunun sebebi de son 15 yıldır ENSLAVED’in hayatımın bambaşka anlarına, yerlerine fon müziği olmuş olması ve sayısız şarkılarının bana sayısız farklı yeri ve anı hatırlatması. Kadıköy-Beşiktaş vapuru, Ayvalık sahili, Moskova metrosu, Bursa’da bir açık hava kahvesi, Alanya güneşi, Vancouver ormanları, Bolu’da bir dağın tepesi, Avusturya Alplerinde bir otoyol, Hatay’da bir park, Tunalı’da bir gece, niceleri… Bunun sebebi sadece bu yerlerin özel anlamlar ifade ediyor oluşu değil elbet. Bunu sağlayan esas şey, ENSLAVED’in eşlik ettiği mekâna eklemlenebilen, anı ve zamanı kanatları altına alabilen yapıdaki müzikal dehası, atmosfer yaratma gücü.

“Utgard”da ENSLAVED, bence “In Times” ve “E”de sunulan şeylerin üstüne çıkmayı ve benzerlerini en son “RIITIIR”de gördüğümüz bazı şeyleri yine aynı etkileyicilikte sunmayı başarıyor. “In Times” ve “E”de odak noktasını biraz kaybettiğini düşündüğüm grup, “Utgard”ın kimi bölümlerinde neredeyse “Axioma Ethica Odini”ye yaklaşan fikirler sunuyor ve kendini tekrar etmeden yaptığı bu şeylerle -en azından beni- yıllar sonra bir kez daha alıp başka yerlere götürmeyi başarıyor. “Sequence”ın 27. saniyesinde başlayan ve iki vokalin enfes kullanıldığı “Eternal whispers drops from the gap, an open hand into the Ether; peeling downwards in holy layers, finding the sequence there; it opens it all” kısmı gibi (Grutle’ın vokalinin sonuna doğru giren klavye gibi dahiyane dokunuşlar var) çok basit görünen ancak aşırı etkili kısımlar albümün akılda kalıcı ve uzun ömürlü olmasını sağlayan başlıca faktörlerden. Aynı şekilde “Jettegryta”nın 30. saniyesinde başlayan ve dümdüz gözükmesine rağmen ortama buz kestiren tarama da yine çok küçük ancak etkili bir fikir olarak albümü besliyor da besliyor. Bu açıdan bakınca “Utgard” öyle çok bağırış çağırışla sunulmamasına rağmen her anında ustalık ve zekâ fışkıran sayısız anla dolu.

“Utgard”da gördüğümüz diğer bir artı da gruba “E”de katılan ancak esas kimliğini bu albümde sergileyen klavyeci/vokalist Håkon Vinje gruptaki diğer elemanlardan 13 ila 16 yaş küçük olan 28 yaşındaki Vinje, yıllar boyu ENSLAVED’e çok şey katan Herbrand Larsen’in bıraktığı yerden bayrağı çok sağlam devralıyor. Sadece Larsen’i anımsatan vokal katkısıyla değil, gitarların ve vokalin daha düz, sade bir fikri sürdürmeyi tercih ettiği kimi yerlerdeki dolguları ve nakışlarıyla müziğe nefis boyutlar katıyor, renklendiriyor. Bu düz ve sade ifadesi “Utgard” özelinde önemli diye düşünüyorum. ENSLAVED, akılda kalıcılıktan uzak olduğunu düşündüğüm “In Times” ve “E”den farklı olarak bu albümde minimalist tarafını daha korkusuz şekilde yansıtmakta sakınca görmemiş ve bu sayede müzik daha bir nefes alır hâle gelmiş. Soyut, ruhani, kozmik taraflarına yıllardır alışık olduğumuz ENSLAVED, bu sade ve hedef odaklı yaklaşımını, misal her yanı synth’lerle dolu olan ve bir bas partisi üzerinden ilerleyen “Urjotun”da cömertçe sergilemiş. Şarkının ilk 1,5 dakikasında neredeyse kuzeyli, metalize bir NEKROPSİ dinlediğinizi dahi hissetmeniz mümkün.

Bahsettiğim bu rafine anlayış sayesinde grubun yeni diyarlar keşfetmektense sahip olduğu değerler üzerinden hareket etme düşüncesi daha bir baskın hâle geliyor. Bu albümde, az önce bahsettiğim synth katkılı “Urjotun”u ve sadece konuşmadan oluşan “Útgarðr”ı bir kenara ayırırsak, bugüne dek ENSLAVED’den duymadığımız türde bir şeyler yok. Bunun sebebi ENSLAVED’in ilhamının bitmiş olması değil, grubun bugüne dek yaptığı onca şeyden destek almayı seçmiş olması. Ben buna güvenli takılmak, riske girmemek olarak değil, tecrübeye yaslamak şeklinde bakıyorum. Bu sayede “Flight of Thought and Memory”yi dinlerken aklınıza “Ruun” albümü gelebilir, kapanıştaki “Distant Seasons” sizi 10 yıl öncesinin “Night Sight”ına veya “Lightning”ine götürebilir.

Her anı başka güzel olduğunu düşündüğüm ENSLAVED evreninin zirve anlarını “Axioma Ethica Odini” ve “Ruun” olarak gören bir insanım. “Vertebrae”i de çok seviyorum, 1994-2004 arasını da. “Utgard” bence çıktığı dönem itibarıyla ENSLAVED’in yapması gereken, grubun en iyi albümü olmasa da kesinlikle ustalık eseri mertebesinde anılabilecek işlerinden biri. Bazen basit şeyler, yeterince tecrübeli olmayan ellerde hiç de basit olmayabilirler, kabak gibi sırıtabilirler. ENSLAVED “Utgard”da güçlü olduğu yanları sıfır hatayla, heyecanını daima koruyarak ve giderek büyüterek sunmakla kalmıyor, bir de üstüne yaş aldıkça kazandığı yan güçleri bizlere gösteriyor. Zaten fiziksel anlamda talepkâr, icra açısından fazla zorlayıcı bir müzik yapmıyorlar, bu yüzden yaptıkları müziğin derinliği de düşünüldüğünde bu adamlar 75 yaşına geldiklerinde hâlâ bir çeşit ENSLAVED müziği yapıyor olurlarsa kimse şaşırmasın.