CYNIC’i 2009 yılında DREAM THEATER ile beraber Küçükçiftlik Park’ta izlemiş şanslı kişilerden biriyim. Her ne kadar Masvidal ve Reinert’ı ilk kez canlı görmek üzerimde tarifsiz mutluluklara yol açtıysa da, o aralar grupta misafir sanatçı olarak takılan basçı Zielhorst ve gitarist/vokalist Kruidener’ı da baya beğenmiştim. Daha sonra bu ikili CYNIC ile gelen şöhreti de arkalarına alarak, kendi grupları olan EXIVIOUS’un ilk albümü ile baya ses getirdiler. Büyük bir caz-fusion hayranı olarak bu albümü beğenmiş, ama bir yandan da içerdiği aşırı CYNIC etkisinden hafif rahatsız olmuştum. Grup ikinci albümü “Liminal” ile hem kendi kimliğini bulmuş, hem de caz-metal karışımı üzerine bu güne kadar yapılmış en nitelikli ve doyurucu işlerden birini ortaya koymuş.

Caz ve metalin bir araya gelmesi çok da yeni bir şey değil, fakat bana göre bu birliktelik şu ana kadar sayıca fazla güzel ürün ortaya çıkaramadı. Bence bunun başlıca sebebi caz ve metal müziğin “dinamik” olarak çok farklı yaklaşımlara sahip müzik türleri olması. Burada dinamikten kastettiğim şey, enstrümandan çıkan seslerin nasıl dalgalandığı, temponun aynı rif içinde hafifçene ileri-geri alınması ve müzisyenlerin tuşelerini şarkı boyunca nasıl değiştirdikleri gibi şeyler (daha fazla bilgi için). Bu tarz nüanslar cazın kalbidir, ve bir caz müzisyenin dinamiklerine ne kadar hakim olduğu çok önemli bir değerlendirme kriteridir. Metal müzik ise tam aksine, gitar soloları dışında dinamik kullanımından oldukça kaçınılan, ve ideal olarak müzisyenlerin olabildiğince sabit bir tuşe ve ses seviyesinde çalması beklenilen bir tür. Tabii ki buna istisna bir çok grup var, ama rastgele bir death, thrash ve hatta progresif metal grubunu incelediğiniz de, enstrümanların “düz” şekilde çalındıklarını ve müziğin dinamikler üzerinden değil, daha çok melodiler ve düzenlemeler üzerinde verildiğini görürsünüz. İşte tam olarak bu sebepten dolayı caz ve metal müziğin evliliği genel olarak sıkıntılı ve güzel örneklerini bulmanın zor olduğu bir karışım. “Liminal”i kendi türünde özgün kılan en önemli etken de EXIVIOUS’un “dinamik” kavramını çok iyi anlayıp bunu metal müziğin içine kusursuza yakın bir şekilde yedirmiş olması.

Albümde ilk dinleyişte dikkati çeken şey nefis yazılmış ve icra edilmiş perdesiz bas partisyonları. Metalde alışık olduğumuzdan çok daha değişik tarzda bir perdesiz bas kullanımı var albümde. DiGiorgio tarzı gitar rifleri aralarına yerleştirilen süslemeler ya da Thesseling tarzı atonal melodiler değil, yer yer Sean Malone’u andıran, içinde fazlasıyla dinamizm ve ölü nota kullanımı (ghost note) barındıran bas partisyonları çalmış Zielhorst. Müziğin nerede durgunlaşıp, nerede saldırganlaşacağına resmen bas gitar yön vermiş ve albümün diğer caz-metal füzyonlarından ayrılmasında önemli bir rol oynamış.

İlk baslardan bahsettim ama gitar ve davul kullanımının da ondan aşağı kalan hiç bir tarafı yok. Özellikle gitar soloları hem melodi hem teknik olarak fazlasıyla tatmin ediyor. Üstelik cömertçe kullanılmış bol distortion’lı ve taramalı rifler sayesinde caz müzikte elde etmesi çok zor olan, öfke, hayal kırıklığı ve cinnet gibi duyguları da müziğin içinde hissedebiliyorsunuz. Metal ve cazın bu denli başarılı şekilde birleştirilmesi gerçekten nadir rastlanılan bir durum.

Giriş parçası Entrust ve albümün ortasında yer alan Deeply Woven (söylemeden edemeyeceğim, bu şarkıda akıllara zarar bir konuk saksafon solosu var) yukarıda anlatmaya çalıştığım dinamizm kavramına çok güzel örnekler. Bu parçalarda gitar resmen nefes alıyor; yeri geliyor esip gürlüyor, yeri gelince de yavaşça geri plana çekilip sahneyi bas ve davula bırakıyor. Bütün bu geçişler o kadar ustaca ve pürüzsüz şekilde yapılmış ki, parçaların her birinin kendi karakterine sahip olmasının yanı sıra albümün tamamı da kendi içinde bir ahenge sahip. Kesinlikle içinden parça seçilip dinlenecek ya da shuffle edilecek bir albüm değil bu. Maksimum etkiyi elde etmek için mutlaka albümü tek seferde bütün olarak dinlemelisiniz.

Albümü ve grubu baya övdüm ama uyarmakta fayda var, “Liminal” kesinlikle herkese göre bir albüm değil. Fakat eğer enstrümantal müzikten, Cynic’ten ve caz-fusion’dan hoşlanıyorsanız tam aradığınız şey işte bu.