Metal dünyası içinde uzun bir süredir yer alan ve tam olarak ne olduğu veya olması gerektiği konusunda süregelen bir tartışmanın yaşandığı konulardan biri de, bu müziği türlere ayırırken ortaya çıkan “progresif metal” tabiri.
Başlarda tümüyle teorik karmaşıklık, icra namına zorlayıcı besteler yazmak gibi kavramlar dâhilinde algılanan progresif metal, zamanla tür içerisindeki grupların da kendilerini tekrar etmeye başlamasıyla bu yanını yitirir gibi olmuş, kelimenin gerçek anlamı olan gelişimi ve yenilikçi düşünmeyi, basılan nota sayısında veya müzik içi varyasyonlarda değil, müziğe bakış açısında bulmaya başlamıştı.
Bazıları için progresif metal gayet net bir ifadeyken, bazılarıysa progresif kelimesinin kendi başına bir şey ifade etmediğini, “progresif x metal”, “progresif y metal” gibi spesifik türler için bir sıfat olarak kullanılması gerektiğini söylemekte.
Bu hafta bunu konuşalım istiyoruz. Progresiflik çok nota ile mi, çok vizyon ile mi olur? Progresif metal tanımı hâlâ geçerli midir, miadını doldurmuş mudur? Çok az nota basan, minimal müzik yapan, icra namına gösterişten kaçan bir grup da progresif olabilir mi?
Tür içerisindeki başlıca grupların gelişimlerini ve bu gruplardan ilham alan yeni nesil grupların bu konuya olan yaklaşımlarını da göz önünde bulunduran açıklayıcı örnekler vermenizi diliyor, haydi buyurun sohbete diyorum.
Beatles’ın Abbey Road’u dinliyodum tam. İkinci yarısı progresif mi progresif.
29.04.2013
@çaksu, Kesinlikle katiliyorum ! Hatta Abbey Road in ikinci yarisi Beatles in zirvesidir bence. Daha da ileri giderek, gecen yuzyilin en onemli muzikal calismalarindan biri oldugunu bile soyleyebilirim.
Bence sorun insanlarin “progresif muzik/metal” etiketine diger etiketlerden farkli yaklasmasi. Adi uzerinde, etiket bir kataloglama aracidir ve muzigin kalitesi ya da vizyonu uzerine bir fikir vermemesi gerekir. Nasil bir grubu “Death Metal” diye etiketleyince grubun ne kadar kaliteli olduguna dair bir fikir beyan etmiyorsak, progresif etiketine de ayni sekilde yaklasilmali bence.
Fakat bu muzige cok yenilikci ve farkli olma gibi misyonlar yulendiginde, artik etiket olma kavramini yitiriyor. Cunku o zaman progresif denen bir grubu dinleyip, “ee ama bu adamlarin yaptigi hersey 10 yil once yapildi, progresiflik boyle bisey degil ki” gibi soylemler ortaya cikiyor. E peki o zaman bu gruplara ne diyecegiz, “cakma progresif metal” mi ? Progresif muzik severlerin efsane prog gruplari oldugu gibi, kotu prog gruplari da olabilecegi gercegini kabul etmesi gerekiyor. Yoksa sonu gelmeyen bir etiket-kalite tartismasi alip basini gidiyor.
Peki nedir progresif muzik ? Benim icin, progresifligin tanimi standart beste ve sound kaliplarini reddetme uzerine kuruludur. “Standart” dedigimiz kaliplar, benzerlerini bir cok kez her tur muzikte gordugumuz gamlar, 4/4 luk ritmler, verse-chorus seklinde sarki yapilaridir. Standart denmesinin sebebi de bu tarz bestelerin icine girilmesi ve sevilmesi cok kolay olmasi, dolayisiyla daha genis bir kitleye hitap etmesidir. Siz muziginizden bu elementleri cikardikca, muziginizi icine girilmesi daha zor hale getirirsiniz, ama bir yandan ifade edebilceginiz duygularin ve dusuncelerin sayisi katla artar. Bana gore bu anlayis icerisinde muzik yapan butun gruplar progresif olarak etiketlenebilir. Eger bunu yaparken yine belli bir tarzin sinirlari icerisinde kaliyorlarsa (death metal ya da black metal gibi), daha iyi fikir vermesi acisindan progresif death metal filan da denilebilir.
Sonuc olarak, bence etiketler uzerine cok fazla anlam yuklenmemeli. Onlar sadece bize grubun soundu ile ilgili bir fikir vermek icin varlar.
03.05.2013
@Kemal, Benzer tespitleri pop müzik üzerinden Haşmet Babaoğlu da 4 yıl kadar önce bir yazısında yapmış…
”Pop demek, popüler müzik demek yalnızca kolayca gönül çalan ve mümkünse ya hemen “eller havaya” yaptıran ya da hemen göz yaşartan müzik demek. Popüler müzik bu kadar dar, bu kadar kolaycı, bu kadar makul olmaya mecbur değil.” Bu tespitlerde aslında progresifliği kapı aralayan bir yanda var bana göre…
Yazının devamında Babaoğlu’nun dediği gibi: ”Etkileyici şarkılar doğru nota, hoş söz ve güzel seslerin şık bir bileşimi midir”..Bunu rock, metal ve progresiflik muhabbetleri üzerinden de okuyabiliriz… Hatta çiğlik anlamında Black Metal’e bile selam çakan bir tarafı var bu tespitin…
http://www.sabah.com.tr/Yazarlar/babaoglu/2009/02/02/Bu_sarkilarin_eti_kani_cani_var
Bana göre bu konunun tartışmaya bu kadar açık olmasının sebebi yukarıda Kemal nickli arkadaşın da bahsettiği progresif metal türüne ait olduğunu belirten grupların eski grupların kullandığı yapıyı aynen kopyalamasından kaynaklanıyor.
Bana göre de progresif sadece şarkı yapısıyla ilgilidir. Yani standart kullanımla da progresif olunabilir.
http://www.youtube.com/watch?v=3eBfXfWPkGg
“cırcır olmuş progressive gruplara karşı argüman olarak sunulan faith no more”
kollarımı kavuşturdum ve bu örneğin gelmesini bekliyorum.
aklıma çok şey geliyor ama tam olarak tanımlayamıyorum, sanırım progresiflik böyle birşey.
30.04.2013
@atoutlemonde, +1
Progresif metal’in kendini tekrar ettiği fikrine katılmıyorum. Progresif metal zaman içerisinde kendine özgü, dream theater’ın başını çektiği royal hunt, shadow gallery gibi grupların devam ettirdiği ve belli çizgileri olan bir tür haline gelmiştir. Belli çizgileri derken tabiki de kendini sınırlama anlamında değil bir gelenekçilik anlamında. Bazı gruplar bu geleneğin dışına çıkamamıştır çıkanlarda bu genelekçi progresif metalden uzaklaşarak bambaşka müzik türleri içerisine girmiştir. Bazı grupların kendi soundların’nın izin vermeyişinden dolayı kaynaklanan bu durum kendini tekrar ediyorculuğa benzemekle beraber işin aslı böyle değildir. Progresiflik kavramanına gelince, progresiflik tabiki de saniyede yüz nota vurmak değildir. Eski okul progresif rock/metalde biraz buna benziyordu ancak günümüzde bir riff’ten oluşan bir şarkı bile progresif olabilmektedir. Bu durum zaman içerisinde müzik dünyasından denenmeyen çok şeyin denenmesi sonucu ortaya çıkmış ve avangart müzik ile progresif müzik ne yazık ki iç içe girmiş ve bu kavram bunalımından dolayı progresif müziğin ırzına geçilmiş duruma gelmiştir. Oysa deneysel müzik ile progresif müzik kesinlikle farklı şeylerdir. Progresif müzik kelime anlamı itibariyle ilerici denmesinin bir oyunu olarak müzik dünyasının bir yalanı haline gelmiştir. Genel olarak progresif müzik, duyguların değişimidir, müziğin kompleks olmasıdır, ritmik unsurların şaşırtıcı ve karmaşık olmasıdır bu gibi özellikleri bulunur. Ancak günümüzden ne yazık ki müziğine yeni birşey katan her gruba progresif denmektedir ve bence bu yanlış bir durumdur. Bu bakışla bakarsak gelenekçi oldschool anlayıştan sıyrılan her müziğe progresif müzik denilebilir. İşin özeti içinden çıkılmaz bir kavramdır progresiflik tanımı. Günümüzde Radiohead gibi bir gruba bile progresif deniyorsa bu kavramı tartışmanın sonu yok gibi görünüyor.
Belli bir gruba sokamıyorsan ya progresiftir ya da avangarddır işte ya.
http://www.youtube.com/watch?v=Cb9C1u8HsR8
tek kelimeyle progresiflik budur!
Bence progresiflik olayı yapıdan ziyade kelimenin kökünde saklı. “progress” gösteren, müziğinde farklılık, yenilik katmış, standardın dışına çıkmış ve ya zamanının ötesinde işler yapmış gruplar progresif müziğe en yakın olanlardır gözümde. Etiket amacıyla kullanılmasını çok doğru bulmuyorum zira yukarıda da söylenmiş, içi boşaldı kavramın. Dream Theater progresif metal yapıyor sözde hala ama nerede progresiflik nerede yenilik yani. Avant-garde ile iç içe girdiğine ise katılıyorum. Bana göre son yıllarda bu işi metal-rock çizgisinde en iyi becerenler BTBAM, Mastodon, Opeth, PTH,The Contortionist,Faceless gibi gruplardır. Bu adamlar devrim niteliğinde bir çok şey yaptılar ve bunu da biz çok manyak müzik yapıyoruz en hasta müziği yapmamız lazım gibi bir goygoyculukla değil, aksine gerçekten bütünlüğü, ruhu olan işler ortaya koyarak yaptılar.Progresif kavramını doldurmak bu şekilde mümkündür bana göre. Örnek verdiğim gruplar birbiriyle çok alakasız gerçi, alt türleri dikkate almadım.
En kısa ifadeyle boku çıkmış kavramdır sanırım. İnternette best death metal albums yazdığınızda alacağınız sonuç, tür kavramının gereklerini yerine getirip sizi belirli bir beklentiyle sınırlayabilirken progresif metal için bu mümkün olamıyor maalesef. Örneğin opeth gibi işin atmosferik yönünü öne çıkaran bir grupla meshuggah gibi teknik açıdan zor, tarama rifflerle müziğini şekillendiren bir grup aynı isim altında toplanıyor: Progresif ekstrem metal. Elbette ki verdiğim örnekteki iki grup da çığır açıcı düzenlemeleri, partisyonlarıyla progresiflik tanımını sonuna kadar hak ediyor fakat eğer tür kavramı bizim kafamızda grubun müziğiyle ilgili bir taslak oluşturma görevine sahip olacaksa, progresifliğin kesinlikle bir tür olduğunu düşünmüyorum.
Peki progresif nasıl tanımlanmalı? Ben buna “belirli bir müzik türü içinde sürekli devinimde olma hali” derdim. Yani elbet ki her grubun belirli bir soundu olmalı ama bunun yanında eğer grup size her yeni albüm haberiyle merak içine sokuyorsa progresiftir. Sözgelimi mastodon, nevermore, death, enslaved, gojira, gorod, dark tranquillity, ulcerate, s.o.p. aklımdaki tanıma tam oturan gruplar. Şunu da belirtmeliyim ki progresiflik, grup için elinde tutması zor bir kavram. D.theater yaşayan en güzel örneği sanırım bunun. O denli matematiksel yanına bağlı kaldılar ki progresiflik kavramının, adeta içini boşaltarak o devinimi sağlayamadılar. Gojira için de şu an benzer bir sıkıntı başladı gibi geçen seneki albümlerinden sonra. Tabii ki şu an yorum yapmak için erken.
En son olarak yeni nesil gruplara da değineyim. Bir grup prog. death yapıyorsa ben onu melodik teknik olarak yaftalarım. Hele bir de kıyamet temalı kapakları varsa bu oran çok daha yükselir. Elbet ki onlarca istinası var dediğim durumun ama bu metal deryasının içinden ortaya çıkarılmaları giderek zorlaşmakta.
Yani progresiflik mutlak değişim, farklılık ve konseptsel farkındalık gerektirir. Çoğu farklı algı tarzı olduğundan asla bir alt tür olamaz ve hak etmeyen grupların altına yazılmaya da devam edilecek gibi.
saniyede 150 nota basmaya gerek yok bence.
Rush.
01.05.2013
@Bahadır Sarp, bütün gün şunu yazmayı düşündüm, neden vazgeçtim bilmiyorum.
02.05.2013
@Bahadır Sarp, abi bu başlığa yazılabilecek en yerinde tanım direk.
“Çok nota” mantığıyla yapılan birçok iş var ve hakkaten aşırı sıkıcı ve anlamsız. Progresif kelimesinin anlamını direk olarak müziğin gereği olarak görürsek işin içinden çıkamayız. Progresif kategorisindeki birçok işin “madem progresifim o zaman bu albüm gitar şovu olmalı!” mantığıyla yapıldığını görüyorum. Ortada şarkı yapısı yok, varyasyonlar ve ince işlenen sapmalar yok. Veriyor arkaya backing track gibi besteleri üstüne yardırıyor. Bunlar görmek istemedimiz(m) görüntüler.
İyi yapılanı da tadından yenmiyor orası ayrı. Mesela Seventh Wonder’ın “The Great Escape” albümünü baya sevmiştim.
02.05.2013
@Bahadır Sarp, Ben mesela “çok nota” mantığıyla yapılan iş olayına katılmıyorum. Yani bu mantığa herhangi bi oluşum örneği verebiliyosan bunun üstünden yorumlamaya girişeyim?
Notadan çok yoğun duygular hissettirmesi bu işide en iyi tool ve pain of salvation yapıyo bana göre.
03.05.2013
@progressive, Bu arada sitede hiç tool kritiği yok :(
http://www.pasifagresif.com/2012/02/makale-progresif-metal-uzerine-karalamalar/
Baya tartışmıştık bunu zamanında, makalenin yorumlar kısmında özellikle. Siteye yeni gelen arkadaşlar göz atabilir.
insanın kendine yakışanı giymesidir.